Was Maria Anna Mozart de componiste van enkele vioolconcerti die uitgegeven zijn onder de naam van haar jongere broer Wolfgang Amadeus? Professor Martin Jarvis, die eerder beweerde dat een reeks werken van ‘Bach’ geschreven zijn door zijn vrouw, meent van wel.
Een tiental jaren geleden veroorzaakte Martin Jarvis, een Welshe musicus en docent aan Charles Darwin University in Australië, al ophef met zijn conclusie op basis van grafologisch onderzoek dat Anna Magdalena Bach de hand had in o.m. enkele cellosuites van haar man. In 2011 verscheen Jarvis’ boek Written by Mrs. Bach, dat in 2014 gevolgd werd door de gelijknamige documentaire – ik schrijf erover in Vrouw aan de piano (hoofdstuk Mei) . Deze keer heeft de inmiddels gepensioneerde professor manuscripten van Wolfgang onder zijn loep gelegd.
Wonderkind
Sowieso was Maria Anna, die in de familie ook Nannerl genoemd werd, een zeer getalenteerde klaveciniste en pianofortespeelster. Op tournees die ze als wonderkind samen met haar vader en jongere broertje maakte, kreeg zij het meeste lof toegezwaaid. Haar vader Leopold schreef in een brief: ‘Mijn kleine meid speelt de moeilijkste werken die we hebben (…) met ongelooflijke precisie en zo voortreffelijk. Waar het allemaal op neerkomt, is dat mijn kleine meid, hoewel ze nog maar 12 jaar oud is, een van de meest getalenteerde spelers van Europa is.’ Maar toen ze 18 werd, was het spel voor haar letterlijk en figuurlijk gedaan.
Er zijn echter genoeg aanwijzingen dat Nannerl ook gecomponeerd heeft – ook over haar schrijf ik in Vrouw aan de piano (hoofdstuk Oktober). Nadat ze in 1770 een van haar composities verstuurd had naar haar broer, antwoordde die in een brief: ‘Mijn lieve zus! Ik sta versteld hoe goed jij kunt componeren, in één woord, het werk dat je schreef is prachtig.’ Maar tot nog toe ging men ervan uit dat geen enkel werk van haar hand bewaard is.
Ander handschrift
Er viel Martin Jarvis echter iets vreemds op. ‘Van de vijf vioolconcerten zijn er drie gecomponeerd door een persoon genaamd Wolfgang Amadeus Mozart, en twee ervan – in een ander handschrift – zijn blijkbaar gecomponeerd door Amadeus Wolfgang Mozart’, vertelde hij aan ABC News. En: ‘We weten dat verschillende componisten, waaronder Bach, andermans muziek kopieerden en er vervolgens hun naam op zetten.’
Volgens Jarvis is het ook mogelijk dat Nannerl zélf ervoor gekozen heeft haar werk te laten publiceren onder de naam van haar broer, precies omdat ze een vrouw was én omdat de manuscripten van Wolfgang Amadeus zozeer gewaardeerd werden. (Overigens heeft ook Felix Mendelssohn een halve eeuw later ettelijke liederen van zijn zus Fanny onder zijn naam gepubliceerd.)
Benieuwd of Jarvis opnieuw zoveel scepsis en hoon zal oogsten als destijds met zijn onderzoek naar het werk van (Anna Magdalena) Bach – gewoon omdat de goegemeente bij voorbaat uitsluit dat vrouwen ook geniaal kunnen zijn.
Bekroond theaterstuk
Inmiddels kende The Other Mozart, een bekroond theaterstuk van en met de New Yorkse actrice en schrijfster Sylvia Milo, sinds zijn première in 2013 al meer dan 300 voorstellingen. Buiten de Verenigde Staten liep de productie ook al in Londen en Hongkong en (in vertaling) in Spanje, Oostenrijk, Duitsland,… En er is net opnieuw een reeks voorstellingen aangekondigd. Wie programmeert de voorstelling ook eens bij ons?
